Tag: โรคติดต่อ

วัณโรคในเด็กคืออะไร

            วัณโรค (Tuberculosis) หรือ  MTB หรือ TB (Tuberle Baillus) เกิดจากเชื้อแบคทีเรียชื่อว่า “มัยโคแบคทีเรียมทูเบอร์คูโลซิส (Mycobacterium tuberculosis) ซึ่งแบคทีเรียตัวนี้จะถูกจัดอยู่ในกลุ่ม Mycobacterium tuberculosis complex หรือเรียกทั่วไปว่า “เชื้อวัณโรค” แบคทีเรียตัวนี้เป็นเชื้อวัณโรคที่มีลักษณะเป็นรูปแท่ง ไม่มีแคปซูล ไม่สร้างสปอร์ เคลื่อนที่ไม่ได้ เจริญเติบโตจากการได้รับออกซิเจน และจะตายหรือถูกทำลายได้ด้วยความร้อนที่อุณหภูมิ 60 องศาเซลเซียส เป็นต้นไป

เด็กติดต่อวัณโรค ได้อย่างไรบ้าง

            เชื้อวัณโรค สามารถแพร่จากคนสู่คนผ่านอากาศ (Airborne Transmission) โดยการไอ จาม ตะโกน พูดเสียงดังๆ ร้องเพลง หัวเราะ หรือกริยาที่ทำให้เกิดละอองฝอย (droplets) ฟุ้งกระจายออกมา ถ้าเป็นละอองฝอยขนาดใหญ่ก็จะตกลงพื้นดินและแห้งไป แต่ละอองฝอยที่มีขนาดเล็กจะลอยและกระจายอยู่ในอากาศ เมื่อสูดหายใจก็จะได้รับเชื้อวัณโรคเข้าไปในปอด 

            ส่วนใหญ่ในเด็กเล็กจะได้รับเชื้อจากผู้ใหญ่ที่เป็นวัณโรคมากกว่า และในเด็กที่เป็นวัณโรคก็แพร่เชื้อได้น้อยกว่าผู้ใหญ่ เพราะเด็ก ไอ จาม ไม่แรงเท่าผู้ใหญ่ และบางครั้งเด็กก็สามารถได้รับเชื้อจากแม่ผ่านทางรกได้ด้วยค่ะ

เชื้อวัณโรคอยู่ในอากาศได้นานแค่ไหน

          เชื้อวัณโรคจะอาศัยออกซิเจนในการเจริญเติบโต เชื้อวัณโรคในเสมหะแห้งที่ไม่ถูกแสงแดดอาจมีชีวิตได้นานถึง 6 เดือน และสำหรับเชื้อจากเสมหะแห้งที่ปลิวอยู่ในอากาศที่ไม่ถูกแสงแดดเลยอาจจะมีชีวิตอยู่ได้ถึง 8-10 วัน และมีชีวิตอยู่ในดินได้นานถึง 1 เดือน หรืออยู่ในสิ่งแวดล้อมอื่นๆ มากกว่า 74 วัน

รู้ได้อย่างไรว่าเด็กติดเชื้อวัณโรค

            การวินิจฉัยวัณโรคในเด็ก จำเป็นต้องใช้หลักฐานหลายอย่างมาประกอบกัน เนื่องจากวัณโรคในเด็กจะวินิจฉัยได้ยากกว่าผู้ใหญ่ เพราะเด็กบางรายมักไม่แสดงอาการที่ชัดเจน และในเด็กทารกเมื่อได้รับเชื้อวัณโรคก็จะมีโอกาสที่เป็นวัณโรคชนิดแพร่กระจายได้มาก จึงต้องให้การรักษาทันที

หลักฐานที่จะนำมาใช้ประกอบในการรักษาวัณโรค ได้แก่

• ประวัติการสัมผัสวัณโรค
• อาการแสดงที่มีลักษณะโดยเฉพาะในเด็ก
• การทดสอบปฏิกิริยาทางผิวหนังทูเบอร์คูลิน (Tuberculin skin test หรือ TST)
• การตรวจเลือด (Interferon gamma relesde assays: IGRAs)
• การตรวจหาเชื้อแบคทีเรียโดยการย้อมเชื้อทั้งจากเสมหะในเด็กโตและจากน้ำในกระเพาะอาหาร ในเด็กเล็กบางรายใช้การตรวจเลือดเพื่อหาปริมาณ IFN-y
• ภาพเอกซเรย์ปอด ซึ่งพบได้หลายรูปแบบ เช่น ต่อมน้ำเหลืองขั้วปอดโต มีรอยโรคในเนื้อปอด มีหินปูนเกาะที่รอยโรค มีจุดเล็กๆ ทั่วเนื้อปอด (Miliary infiltration) มีลักษณะเป็นโรค ปอดแฟบบางส่วน มีน้ำในเยื้อหุ้มปอดข้างเดียว

อาการและอาการแสดง

            – วัณโรคปอด ในเด็กอาจแสดงได้หลายรูปแบบและบางรายมักไม่มีอาการแสดงที่ชัดเจน แต่ที่พบได้บ่อยคือ มีไข้ต่ำๆ ไข้เรื้อรัง ติดต่อกันเกิน 1 สัปดาห์ เบื่ออาหาร น้ำหนักลด โลหิตจาง ไม่ร่าเริง ไม่เล่น ในบางรายถึงแม้จะมีการรักษาอย่างต่อเนื่อง ก็ยังมีอาการไอเรื้อรังนานเกิน 2 สัปดาห์

            – วัณโรคเยื้อหุ้มปอด  มีอาการไข้สูง เจ็บหน้าอก ไอ เหนื่อย  มีน้ำในปอดข้างเดียว ซึ่งจะพบได้ในเด็กโตมากกว่าเด็กเล็ก

            – วัณโรคนอกปอด จะพบในเด็กมากกว่าผู้ใหญ่ ทารกและเด็กเล็กมีแนวโน้มที่จะเป็นวัณโรคนอกปอดที่มีอาการรุนแรง วัณโรคปอดในเด็กที่พบมากที่สุดคือ วัณโรคต่อมน้ำเหลือง อาการส่วนใหญ่พบที่คอ มีก้อนโต กดไม่เจ็บ ไม่ปวด เป็นเรื้อรัง อาจมีรอย แผลแตกเป็นๆ หายๆ อวัยวะที่พบเป็นวัณโรคนอกปอดรองลงมาได้แก่ วัณโรคเยื่อหุ้มปอด วัณโรคเยื่อหุ้มสมองอักเสบ มีอาการแสดงของความดันในสมองสูง ไข้สูง ซึม ชัก หมดสติ วัณโรคชนิดแพร่กระจาย ได้แก่ วัณโรคในช่องท้อง

การรักษาวัณโรคในเด็ก

            การรักษาวัณโรคจะรักษาด้วยการให้ยา ประกอบด้วยยาหลายชนิดร่วมกัน ซึ่งในระยะแรกของการรักษา จำเป็นต้องใช้ยาหลายชนิดที่ออกฤทธิ์แตกต่างกันเพื่อกำจัดเชื้อให้มีปริมาณน้อยลง การให้ยาต้องให้อย่างถูกต้องเพราะ ถ้าขนาดยาต่ำเกินไปจะทำให้เชื้อดื้อยาและถ้าให้ยาขนาดสูงเกินไปจะทำให้เกิดผลข้างเคียงถึงชีวิตได้ หากได้รับยาไม่ครบตามกำหนดผู้ป่วยอาจกลับเป็นโรคซ้ำและเกิดเป็นวัณโรคดื้อยาได้ การรักษาอาจใช้เวลานานกว่า 6 เดือนเลยทีเดียว

การป้องกันวัณโรค

1. ดูแลสุขภาพร่างกายของทุกคนในบ้านให้แข็งแรง ออกกำลังกาย กินอาหารให้ครบ 5 หมู่
2. ที่อยู่อาศัยควรทำให้สะอาด ปลอดโปร่ง มีอากาศถ่ายเทดี
3. ควรมีการตรวจสุขภาพประจำปี ถ้าผู้ที่มีความเสี่ยงควรตรวจเอกซ์เรย์ปอด หรือตรวจเสมหะเป็นประจำทุกปี
4. หลีกเลี่ยงปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้เกิดโรค เช่นการสำส่อนทางเพศ ไม่เที่ยวสถานที่ที่มีผู้คนแออัด
5. เด็กควรได้รับการฉีดวัคซีนบีซีจี (BCG) แนะนำให้ฉีดตั้งแต่แรกเกิด แต่สามารถใช้ได้ในทุกอายุ เพื่อสร้างภูมิคุ้มกัน
6. หากมีอาการผิดปกติที่น่าสงสัยว่าเป็นวัณโรค เช่น มีอาการไอเรื้อรัง 2 สัปดาห์ขึ้นไป มีไข้ต่ำๆ เบื่ออาหาร น้ำหนักลด ควรรีบไปพบแพทย์ทันที

ส่าไข้ในเด็กคุณพ่อคุณแม่หลายๆท่านอาจเคยได้ยินมาบ้างแล้ว แต่ทราบหรือไม่ว่า โรคนี้เป็นโดรยอดฮิตของเด็กเล็กกันเลยทีเดียว ซึ่งไม่มียารักษาโรค ไม่มีวัคซีนป้องกัน สามารถติดต่อกันได้ง่ายจากการไอ จามและที่สำคัญสามารถเป็นได้ตลอดทั้งปีค่ะ แต่ไม่ต้องกังวลค่ะเพราะส่าไข้ไม่ใช้โรครุนแรงสามารถรักษาได้ค่ะ และจำมีสาเหตุจากอะไร อาการ รวมถึงวิธีการดูแลรักษาอย่างไรมาฟังทางนี้ค่ะ

ส่าไข้คืออะไร

ส่าไข้ หรือไข้ผื่นกุหลาบ เป็นโรคไข้ออกผื่นชนิดหนึ่งที่พบได้บ่อยในเด็กเล็กช่วงอายุ 3 เดือนถึง 3 ปีและไม่ใช่โรครุนแรง เกิดจากการติดเชื้อไวรัส Human herpesvirus type 6 (HHV-6) เป็นส่วนใหญ่ ทำให้เกิดผื่นแดงขึ้นกระจายตามลำตัวและมีไข้สูง โดยส่วนใหญ่อาการจะหายไปเองภายใน 3 – 5 วัน หากไม่มีอาการอื่นแทรกซ้อนค่ะ

อาการส่าไข้ในเด็ก

ระยะฟักตัวของเชื้อไวรัสอยู่ที่ประมาณ 5 – 15 วันหลังจากได้รับเชื้อไวรัส คุณแม่สามารถสังเกตอาการได้จาก ลูกมีไข้สูงฉับพลันซึ่งอาจสูงถึง 40 องศาเซลเซียส เบื่ออาหาร เปลือกตาบวม หรือมีอาหารท้อง ในเด็กบางคนอาจมีอาการเจ็บคอ มีน้ำมูกไหล ไอร่วมด้วยค่ะ และหลังไข้ลดลงมักจะเกิดผื่นขนาดเล็กประมาณ 2 – 3 มิลลิเมตร กระจายทั่วลำตัว แขน ขา รวมถึงใบหน้า ลักษณะเป็นจุดเล็กๆสีแดงหรือเป็นปื้นสีแดงออกชมพู มักไม่มีอาการคันหรือรู้สึกเจ็บปวด ซึ่งอาการที่เกิดขึ้นนี้จะหายไปเองใน 2 – 5 วัน โดยไม่มีรอยหรือแผลเป็นตามตัวค่ะ แต่สิ่งที่คุณแม่ต้องระวังคือ อาการชักจากไข้สูงซึ่งอาจส่งผลกระทบต่อสมองลูกน้อยได้ค่ะ รวมถึงภาวะแทรกซ้อนอื่นๆ เช่น ปอดอักเสบ ภาวะเกล็ดเลือดต่ำ เป็นต้น

สาเหตุการเกิดส่าไข้ในเด็ก

ส่าไข้เป็นโรคติดต่อที่เกิดจากไวรัส Human Herpesvirus 6 (HHV-6) โดยส่วนใหญ่และอาจเกิดจากเชื้อไวรัส Human Herpes Virus 7 (HHV-7) ซึ่งเป็นไวรัสในกลุ่มโรคเริม และสามารถแพร่กระจายและติดต่อกันได้จากการสัมผัสสารคัดหลังในระบบทางเดินหายใจผู้ป่วยอย่างเช่น น้ำลาย น้ำมูก ฯลฯ โดยการไอ จามหรือการใช้ช้อนร่วมกัน เป็นต้น

การรักษาอาการส่าไข้

ส่าไข่ไม่มีนารักษาสำหรับโรคโดยเฉพาะและไม่มีวัคซีนสำหรับป้องกันค่ะ ดังนั้นการรักษาจึงเป็นการรักษาตามอาการที่เกิดขึ้นค่ะ ซึ่งส่วนใหญ่จะหายได้เองภายใน 1 สัปดาห์ หากไม่มีอาการอื่นๆร่วมด้วยหรือมีอาการรุนแรงอาจไม่จำเป็นต้องเข้ารับการรักษาในโรงพยาบาลค่ะ ซึ่งคุณแม่สามารถดูแลลูกน้อยได้เองที่บ้านดังนี้ 

– ทานยาลดไข้สำหรับเด็กตามอาการ แต่ควรปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญก่อนการใช้ค่ะ

– เช็ดตัวลดไข้ เพื่อป้องกันอาการชักจากไข้สูง

– นอนหลับพักผ่อนให้เพียงพอ

– ในเด็กควรดื่มน้ำมากๆ และในวัยทารกคุณแม่ควรให้ทานนมสม่ำเสมอ เพื่อช่วยลดความร้อนในร่างกายและป้องกันภาวะขาดน้ำ

– ในกรณีที่ออกผื่นแล้วไม่จำเป็นต้องทายาแก้คันหรือแป้งค่ะ

สิ่งที่คุณแม่ต้องเฝ้าระวังคือภาวะแทรกซ้อนอื่นที่อาจเกิดขึ้นได้ โดยเฉพาะอาการชัก และหากพบว่าลูกมีอาการอื่นๆร่วมด้วยหรือหากสงสัยเกี่ยวกับอาการที่เกิดขึ้นควรรีบพบแพทย์ทันทีค่ะ

การป้องกันส่าไข้ในเด็ก

เนื่องจากส่าไข้ไม่มีวัคซีนป้องกันโรค ดังนั้นวิธีที่ดีที่สุดในการป้องกันเพื่อลดความเสี่ยงจากการติดเชื้อคือ การหลีกเลี่ยงการใกล้ชิดกับผู้ป่วย การล้างมือบ่อยๆโดยเฉพาะก่อน-หลังรับประทานอาหาร รวมถึงหากลูกป่วยควรหลีกเลี่ยงการพาออกนอกบ้าน เพื่อป้องกันการแพร่กระจายเชื้อไปสู่ผู้อื่นและการเกิดภาวะแทรกซ้อนอื่นๆค่ะ